Thực phẩm bị ô nhiễm như thế nào? Những thói quen không an toàn giết chết hơn 400.000 người mỗi năm

Ô nhiễm thực phẩm là một vấn đề toàn cầu ảnh hưởng đến hàng triệu người mỗi năm, dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và thậm chí tử vong. Trong hướng dẫn toàn diện này, chúng tôi sẽ khám phá các nguyên nhân khác nhau gây ô nhiễm thực phẩm, rủi ro liên quan đến việc tiêu thụ thực phẩm bị ô nhiễm và các bước có thể thực hiện để ngăn ngừa bệnh tật và đảm bảo an toàn cho nguồn cung cấp thực phẩm.

Ô nhiễm thực phẩm: Khủng hoảng sức khỏe toàn cầu

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thực phẩm không an toàn góp phần gây ra sức khỏe kém, bao gồm suy giảm tăng trưởng và phát triển, thiếu vi chất dinh dưỡng, các bệnh không lây nhiễm và truyền nhiễm, và bệnh tâm thần. Trên toàn cầu, cứ mười người thì có một người bị ảnh hưởng bởi các bệnh truyền qua thực phẩm mỗi năm và khoảng 420.000 ca tử vong xảy ra hàng năm do ô nhiễm thực phẩm.

Ô nhiễm thực phẩm là gì?

Ô nhiễm thực phẩm là sự hiện diện của các hóa chất và vi sinh vật độc hại trong thực phẩm có thể gây bệnh. Ô nhiễm có thể xảy ra theo nhiều cách khác nhau và có thể được phân loại thành ba loại chính:

Ô nhiễm vật lý

Ô nhiễm vật lý xảy ra khi các vật lạ tìm đường vào thực phẩm. Những vật thể này có khả năng gây thương tích hoặc mang vi sinh vật gây bệnh. Ví dụ về các chất gây ô nhiễm vật lý bao gồm các mảnh kim loại, thủy tinh, đá và tóc. Những vật lạ này có thể gây nguy hiểm nghẹt thở, gây vết cắt hoặc làm hỏng răng.

Ô nhiễm sinh học

Ô nhiễm sinh học liên quan đến sự hiện diện của các sinh vật sống trong thực phẩm, chẳng hạn như vi khuẩn, vi rút, động vật nguyên sinh, sâu bệnh (mọt, gián và chuột) hoặc ký sinh trùng (giun). Những sinh vật này có thể gây ra các bệnh truyền qua thực phẩm và gây nguy cơ đáng kể cho sức khỏe con người.

Ô nhiễm hóa chất

Ô nhiễm hóa chất xảy ra khi các chất độc hại như dư lượng xà phòng, dư lượng thuốc trừ sâu và độc tố do vi sinh vật tạo ra (ví dụ: aflatoxin) có trong thực phẩm. Những hóa chất này có thể dẫn đến ngộ độc và các biến chứng sức khỏe khác.

Nguyên nhân phổ biến gây ô nhiễm thực phẩm

Một số yếu tố góp phần gây ô nhiễm thực phẩm, với việc xử lý thực phẩm kém là nguyên nhân phổ biến nhất. Điều cần thiết là phải hiểu những nguyên nhân này để thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Cách xử lý thực phẩm kém

Thực hành xử lý thực phẩm không đúng cách có thể dẫn đến ô nhiễm. Một số lỗi phổ biến bao gồm:

• Không rửa tay vào những thời điểm thích hợp, chẳng hạn như trước khi ăn và chuẩn bị thức ăn, sau khi đi vệ sinh hoặc sau khi xì mũi, ho hoặc hắt hơi
• Sử dụng đồ dùng bẩn
• Không rửa trái cây và rau quả bằng nước sạch
• Lưu trữ thực phẩm sống và nấu chín ở cùng một nơi
• Cho phép người bệnh xử lý thực phẩm
• Tiêu thụ thực phẩm chưa nấu chín, đặc biệt là thịt

Canh tác không đảm bảo

Ô nhiễm cũng có thể xảy ra trong quá trình sản xuất do thực hành canh tác kém. Một số yếu tố góp phần bao gồm:

• Sử dụng nhiều thuốc trừ sâu và Thuốc kháng sinh
• Trồng trái cây và rau quả bằng đất và nước bị ô nhiễm
• Áp dụng phân động vật hoặc nước thải không được ủ không đầy đủ hoặc nguyên liệu

Thực phẩm tươi sống bị ô nhiễm

Thực phẩm tươi sống, chẳng hạn như thịt, trái cây và rau quả, cũng có thể dẫn đến các bệnh truyền qua thực phẩm. Ở một số quốc gia, như Kenya, ô nhiễm những thực phẩm này với chất thải của con người là tương đối phổ biến do sử dụng nước bị ô nhiễm để rửa. Ruồi mang chất gây ô nhiễm cũng có thể trực tiếp chuyển chất phân và vi khuẩn lên lá hoặc quả cây.

Thức ăn đường phố

Thức ăn đường phố là một nguồn ô nhiễm thực phẩm phổ biến ở các nước thu nhập thấp và trung bình. Việc tiêu thụ rộng rãi các loại thực phẩm này thường được quy cho chi phí thấp và khả năng tiếp cận dễ dàng. Tuy nhiên, việc thiếu các biện pháp an toàn thực phẩm thích hợp trong các môi trường này làm tăng nguy cơ ô nhiễm.

Dấu hiệu và triệu chứng của việc tiêu thụ thực phẩm bị ô nhiễm

Các chất gây ô nhiễm sinh học và hóa học là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra các bệnh truyền qua thực phẩm, chiếm hơn 200 bệnh khác nhau. Một số bệnh này bao gồm thương hàn, dịch tả và listeriosis.

Các triệu chứng phổ biến của bệnh truyền qua thực phẩm bao gồm:

• Tiêu chảy
• Nôn mửa
• Đau dạ dày

Trường hợp nặng có thể dẫn đến rối loạn thần kinh, suy nội tạng và thậm chí tử vong. Nếu bạn bị tiêu chảy dai dẳng và nôn mửa sau khi ăn hoặc uống, điều cần thiết là phải tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức.

Những thành phần xã hội dễ bị tổn thương

Một số quần thể dễ bị tổn thương hơn với các bệnh truyền qua thực phẩm. Bao gồm:

• Trẻ em dưới năm tuổi: Chúng chịu 40% của gánh nặng bệnh truyền qua thực phẩm do hệ thống miễn dịch đang phát triển của họ.
• Phụ nữ mang thai: Họ có nguy cơ mắc các bệnh truyền qua thực phẩm cao hơn do những thay đổi trong hệ thống miễn dịch khi mang thai.
• Cá nhân có giảm khả năng miễn dịch Do bệnh tật hoặc tuổi tác: Những người này dễ bị nhiễm trùng hơn và nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa bổ sung để ngăn ngừa các bệnh truyền qua thực phẩm.

Ngăn ngừa ô nhiễm thực phẩm: Chiến lược và thực tiễn tốt nhất

Ngăn ngừa ô nhiễm thực phẩm là rất quan trọng để duy trì sức khỏe cộng đồng và giảm thiểu tác động kinh tế của các bệnh truyền qua thực phẩm. Ngân hàng Thế giới ước tính rằng chi phí hơn 15 tỷ đô la hàng năm để điều trị các bệnh này ở các nước thu nhập thấp và trung bình.

Cách vệ sinh cá nhân và xử lý thực phẩm

Việc thực hiện vệ sinh và thực hành xử lý thực phẩm đúng cách có thể giúp ngăn ngừa ô nhiễm thực phẩm. Một số khuyến nghị bao gồm:

• Rửa tay vào những thời điểm quan trọng (trước khi chuẩn bị, phục vụ hoặc ăn bữa ăn; trước khi cho trẻ ăn; sau khi đi vệ sinh hoặc vứt bỏ phân)
• Mặc quần áo sạch, bảo hộ trong quá trình chuẩn bị thực phẩm
• Bảo quản thực phẩm đúng cách
• Rửa thực phẩm sống bằng nước sạch
• Giữ thực phẩm sống và nấu chín riêng biệt
• Sử dụng dụng cụ riêng biệt cho thịt và thực phẩm ăn sống

Áp dụng phương pháp canh tác tốt

Nông dân có thể giúp ngăn ngừa ô nhiễm thực phẩm bằng cách tuân thủ các phương pháp canh tác tốt, chẳng hạn như:

• Sử dụng nước sạch để tưới tiêu và rửa sản phẩm
• Áp dụng thuốc trừ sâu đã được phê duyệt với số lượng khuyến nghị
• Ủ phân động vật đúng cách trước khi sử dụng

Cải thiện kỹ năng cho các nhà cung cấp thực phẩm

Đào tạo các nhà cung cấp thực phẩm về an toàn thực phẩm và cung cấp cho họ nước sạch và vệ sinh thích hợp cũng có thể giúp ngăn ngừa ô nhiễm thực phẩm. Tại Kenya, dự án Thực phẩm lành mạnh châu Phi đang làm việc với chính quyền quận Nairobi để phát triển một hướng dẫn đào tạo an toàn thực phẩm cho các nhà cung cấp thức ăn đường phố, nhằm cải thiện an toàn thực phẩm trong thành phố.

Các biện pháp quản lý và nhận thức cộng đồng

Chính phủ, cơ quan y tế công cộng và các tổ chức nên hợp tác để phát triển và thực thi các quy định an toàn thực phẩm, giám sát sản xuất và phân phối thực phẩm và nâng cao nhận thức cộng đồng về ô nhiễm thực phẩm và phòng ngừa.

Quy định và kiểm tra an toàn thực phẩm

Các quy định an toàn thực phẩm hiệu quả có thể giúp đảm bảo rằng các nhà sản xuất và nhà cung cấp thực phẩm tuân thủ các thực hành tốt nhất để ngăn ngừa ô nhiễm. Kiểm tra thường xuyên và thực thi các hình phạt đối với việc không tuân thủ có thể khuyến khích hơn nữa việc tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm.

Các chiến dịch nâng cao nhận thức và giáo dục cộng đồng

Các chiến dịch giáo dục cộng đồng có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức về nguy cơ ô nhiễm thực phẩm và các bước cá nhân có thể thực hiện để bảo vệ bản thân và gia đình họ. Bằng cách cung cấp thông tin về thực hành xử lý, bảo quản và chuẩn bị thực phẩm thích hợp, các chiến dịch này có thể giúp ngăn ngừa các bệnh truyền qua thực phẩm và cứu sống.

Ô nhiễm thực phẩm là một vấn đề sức khỏe toàn cầu cấp bách ảnh hưởng đến hàng triệu người mỗi năm, gây bệnh nặng và tử vong. Bằng cách hiểu nguyên nhân gây ô nhiễm thực phẩm và áp dụng các biện pháp phòng ngừa, chúng ta có thể làm việc cùng nhau để đảm bảo nguồn cung cấp thực phẩm an toàn hơn và giảm thiểu tác động của các bệnh truyền qua thực phẩm đối với cộng đồng của chúng ta.